Czym jest good leaver i bad leaver w ESOP-ach?

Terminy good leaver i bad leaver pozwalają na klasyfikację beneficjentów programu opcyjnego opuszczających spółkę ze względu na sposób, w jaki ci rozstają się ze spółką. Pierwszy z wymienionych kończy współpracę z przyczyn niezawinionych, a drugi – w okolicznościach określonych jako niepożądane przez spółkę.

Odejście ze spółki beneficjentów ESOP

ESOP (z ang. – Employee Stock Option Plan) to program opcyjny, którego celem jest zwiększenie więzi z kluczowymi pracownikami przedsiębiorstwa i oddziaływanie na ich zaangażowanie w wykonywane obowiązki służbowe poprzez umożliwienie im stania się współwłaścicielami spółki. To ciekawy i – co ważne – skuteczny sposób zwiększania motywacji i lojalności pracowników, ograniczania rotacji specjalistów oraz przyciągania do spółki talentów. Brzmi atrakcyjnie? Z pewnością tak, ale w biznesie, jak i w życiu, niczego nie można być pewnym. Ryzykownie jest zakładać, że wszystko pójdzie zgodnie z planem, czyli pracownik odwdzięczy się spółce sumienną pracą i pozostanie w niej do osiągnięcia wieku emerytalnego. Dlatego program opcyjny najczęściej zawiera klauzule good leaver i bad leaver, czyli postanowienia regulujące zakres uzyskanych uprawnień przysługujących pracownikowi w zależności od przyczyn ewentualnego zaprzestania współpracy lub ustania stosunku pracy. Co trzeba o nich wiedzieć?

Good leaver w ESOP

Good leaver to pracownik, który z przyczyn niezależnych lub uznanych za niezawinione przez niego przestaje być zatrudniony w spółce, która zapewniła mu udział w programie opcyjnym, lub kończy z nią współpracę. Przykładem takiej przyczyny będzie powstanie niezdolności do pracy w wyniku wypadku lub choroby oraz zmiana miejsca działalności spółki na taką, która czyniłaby nadmiernie uciążliwym dla beneficjenta ESOP wykonywanie jego obowiązków służbowych. Co jeszcze można zaliczyć do przyczyn niezależnych lub uznanych za niezawinione? Między innymi wypowiedzenie przez spółkę beneficjentowi ESOP umowy o pracę lub współpracę bez jego winy.

Co do zasady good leaver nie traci nabytych wcześniej opcji, mimo iż nie jest już związany ze spółką. Zachowuje on uprawnienia z uwagi na „nieszkodliwą” z punktu widzenia interesów spółki przyczynę zakończenia współpracy. Obecność takiego postanowienia zabezpiecza interesy beneficjenta ESOP i ma dla niego istotne znaczenie finansowe – jeśli z jakiegoś powodu opuści on spółkę, ma pewność, że zachowa na określonych warunkach prawa wynikające z programu opcyjnego.

Bad leaver w programach opcyjnych

Bad leaver to beneficjent ESOP, który kończy współpracę ze spółką w sposób uznany w ramach warunków programu za negatywne okolicznościach. Najczęściej zaliczać się do nich będą nieprawidłowe zachowania mogące powodować szkodę po stronie spółki, odejście do konkurencji lub inne działania mogące godzić w interes spółki.

Konsekwencje zakończenia współpracy uzależnione są od konkretnego programu opcyjnego. Niemniej jednak często beneficjent ESOP traci wszystkie opcje, nawet te, które zostały mu już przyznane, ale nie zostały zrealizowane. W niektórych przypadkach wymagane jest również odsprzedanie przez beneficjenta ESOP udziałów lub akcji spółce poniżej ich ceny rynkowej. Klauzule bad leaver mają na celu ochronę spółki przed stratami i zwiększenie prawdopodobieństwa utrzymania w swoich szeregach najlepszych specjalistów.

Jakub Kozioł Managing Partner

jakub.koziol@theheart.legal

(+48) 600 818 015